‘समुदायक लाग साहित्य सिर्जना कर पर्ना जरुरी बा’ (थारु भाषा)

युवा साहित्यकार सोम डेमनडौरा
युवा साहित्यकार सोम डेमनडौरा

पश्चिउ नेपालके लाग युवा साहित्यकार, मानवअधिकारकर्मी तथा पत्रकार सोमडेमनडौरा कौनो लौव नाउँ निहो । सक्कुनसे मिलनसार ओ घुलमिल कर रुचैना उहाँके बानीबाटन । बाबा ठाकुरराम चौधरी ओ डाई बुधनी चौधरी के क्वारमसे २०३७ माघ १४ गते नयाँगाउ ८, जोतपुर बर्दियाम जन्म हुइलन । उहाँ  आजकाल मेरमेह्रिक संघसस्थाम आवद्ध बाट ।

परगा राष्ट्रिय साप्ताहिक प्रधान सम्पादक, सरासर साहित्यिक त्रैमासिक प्रधान सम्पादक, टेंश, मुखपत्र प्रधान सम्पादक,  जंग्रार साहित्यिक बखेरी, नेपाल केन्द्रिय संयोजक,  डहरचण्डी प्रकाशन समूह, नेपालगञ्ज अध्यक्ष,  थारु पत्रकार संघ, बाँके सचिब,  थारु ठन्ह्वा, नेपालगञ्ज सचिब, थारु गजल मञ्च, नेपालगञ्ज संयोजक लगायत संघसस्थाम आवद्धबाट ।

ओस्टक इन्सेक सस्थामफे  संलग्न बाट । डेमनडौराके बास्तविक नाउँ सोम प्रसाद चौधरी रलसेफे उहाँ साहित्यक नाउँ सोम डेमनडौराले संसारह चिनैना प्रयास कर्टीबाट । छोटी समयम बहुट चर्चाम अइलक सोम डेमनडौरा पाछक समयम साहित्यम बहुट  सयम खर्च करटी आइलबाट । उह विषयम युवा साहित्यकार सोम डेमनडौरासे लौव अग्रसान साप्ताहिकके सम्पादक सन्तोष दहित विचम करल बातचित प्रस्तुत बा ।

आजकाल कौन कामम व्यस्त बाटी ?
ढ्यार जसिन आपन संस्थक कामम व्यस्त बाटु । मानवअधिकारक क्षेत्रम काम कनाृ हुइलक ओर्से व्यस्तता ढ्यार रहठ् । यी बाहेक आपन रहर लागल क्षेत्र साहित्य हुइलक ओर्से थारु भाषा साहित्य विकास, प्रबद्र्धन ओ संरक्षणक लाग फे आपन जाँगर लगैटी बाटु । घरक काम ट आपन ठाउँम पली बा । स्याकटसम् आपन बुह्रय सघैना कर्टी बाटु ।

कैह्यासे सुरु कर्लि साहित्यक सिर्जना कर ?
महा कर्रा परल ट । पैल्ह जहाँ पैना टहाँ लिख्जाए । ठ्याक्क यीह सालसे सिर्जना कर शुरुवाट कर्ना कना ट आब्ब कह निसेक्ना हुइल जे ट । साहित्यम रुची हुइलक ओर्से किताबम कथा, कबिता बरा रसलेक पहर्जाए । रेडियो नेपाल क्षेत्रीय प्रसारण सुर्खेतसे हमार पहुँरा ओ ख्याल कार्यक्रम थारु भाषम सुन्मिल । उह कार्यक्रमम साहित्य बाचा हुइना ओ कबिता डब्नीभिराहुर हुइलक ओर्से मन उहरे टान्गैल । सायद उह ब्यालासे शुरु कर्नु कनाहस् लागठ् । तर ऊ ब्यालक सक्कु कबिता भर दस्ताबेज कर निसेक्नु ।

ओसिन हो कलसे त, अप्न असली साहित्यकार हुइटी ना ?
आब असली साहित्यकार ओ नक्कली साहित्यकारक बारेम ट मै नई कह स्याकम । यी म्वार लाग लउव शब्द फे हुइल । म्वार आपन व्यक्तिगत बिचार कह ब्याला साहित्यकार कलक साहित्यकार हुइट । नक्कली ओ सक्कली या असली सायद कौनो सामानक तुलना करबेर बेल्सना शब्द हो । जहाँसम् साहित्यकारक मापनक सवाल हो कलसे, मै भर आपनहँ सिकारुम ढर्ठु । बहुट चिज सिख्ना बाँकी पली बा ।

आम्हिनसम कत्रा कविता, गजल लिख्ली ट ?
शुरुवाट ट म्वार कबिता हो । पहर्ना माध्यम नेपाली हुइलक ओर्से पहिल ढ्यार जसिन नेपाली भाषम लिख्नु । पाछ भर थारु भाषम ढ्यार लिख भिर्नु । अंग्रेजीक विद्यार्थी हुइलक ओर्से दुइ चारठो अंग्रेजीम फे बा । नेपालगञ्जक बैठाईक संगसंग गजलओंर झिस्कोर गैनु । असिक गन ब्याला कबिता करिब ३०÷४० ठो, गजल ७०÷८० ठो हुई । आजकालभर कथा लिख्नाओर कलम दौरठ् ।

साहित्य विशेष कौन्व किताव (पोष्टा) निकारख्ली की नाही ?
आम्हिनसम् ट नि निकर्ल हुइटु । नेपालगञ्जसे पैल्ह निकारगैलक अग्रासनम कृष्णराज सर्बहारी दाजु लगायतक गजल सहितक कहिदेऊ गुर्वावा संयुक्त गजल संग्रहभर निकारगैल रह । ज्याकर सम्पादन मैह्य कर्नु । पत्रपत्रिकम ढ्यार छपस्याकल । आब यी ०७१ साल भिट्टर जसिक फे एकठो कथा संग्रह निकारडारम कना बल्गर आँट कर्ल बाटु हेरी ।

सुरुके सिर्जना करल कविता या गजलके कुछ हरफ याद बा कलसे  दुइ लाइन सुनि न ?
०६७ जेठ २१ गतेक एकठो गजल बेल्सटुः
सावनक एक झोंक्का म्वार छातीम मार्क गैल
बर्षौंसे साँचल मैया आझ पुरा मन फार्क गैल

मैया कर तुहँ सिखैलो भगवानहँ साक्षी ढर्क
कञ्चन म्वार मनम बिष बचन डार्क गैल

रकतक हर कोषम तुहाँरलाग म्वार प्यार बा
शान्त तलाउक जलम बिख्रल तरंग सार्क गैल

मै बिना एकपल जीय निसेक्ना शब्द बोलो
आझ उ बोली बचन कहोंर पोक्री पार्क गैल

सायद आँधीक एक झोंक्का बन्क अइलो तुँ
तुहाँर जोश म्वार सारा जिन्गी उजार्क गैल

साहित्यम कैऐठो विधा रठा कठ, ऊ कसिन हो ना बट्वाडी न ?
जसिकहँक बैज्ञानीक ओ डिजिटल प्रबिधिक विकास हुइटी गैल ओसिहँक संसार फे साँकिर हुइटी गैल । म्वार कह खोज्लक मनै बिचार व भावनाले सेकेन्डभर लग्गु हूइटी गैल । एकठो समुदायक संस्कृति, भाषा, भेषभुषा, चालचलन सहजरुपम स्वीकर्ना ओ बेल्सना कर लग्ल । उह चिजहँ मैया कर लग्ल । आब असिक  हेर्ना हो कलसे त कबिता, कथा, उपन्यास बिधा ढ्यार बेल्साईम बा । ओसिहँक आजकाल गजल, मुक्तक, हाइकु फे जन्गरसे ठाउँ अगोट्ल बा । गीत फे एकठो साहित्य हो ।

अप्न ह, कौन विधा मन पर्ठा ?
म्वार मन पर्ना बिधा कलक कथा हो ।

यी विधा काजे मन परल ? और विधासे कुछ सजिलो बा की ?
सजिलो अप्ठ्यारो कना रुची ओ लेखनम भर पर्ना चिज हो । जस्ट महीका कथा मन परठ् ओ यम्न म्वार लेखन सिप बा कलसे कथा जो सजिलो लागठ् । तर अप्न छोटी लेखनक हिसाबम हेर्बी कलसे त हाइकु, मुक्तक, कबिता ओ गजल सजिलो हो । साहित्य भाव ब्वाकल, अर्थ परक, संरचना मिलल् ओ समाजक अंग हुइ स्याक परल् । कथा कना उपन्याससे छोटी रना तर एकठो घटनाक्रमहँ एक्क ठाउँम बरा सहज तरिकाले सिमोट्ल रना बिधा हो । कौनो घरक भन्सक बारेम बुझबेर भन्सरीयक भूमिका कथाम सहजरुले भेटा जैना हुइलक ओर्से मही कथा मन परठ् । ओसिन त सभा, गोष्ठी, कार्यक्रम ओ मनैन हालहाल टटैना बिधा गजल ओ कबिता फे मन निपर्लक भर निहो ।

अप्न साहित्यक कार्यक्रमम भाग लिह बुर्हानसे दाङ पुग्ठी, कार्यक्रमम भाग लिह, जाइवेर–आइवेर     डगरीम पैसा खर्च निहुइट ? कि आयोजकहुक्र डेठ ?
सबसे बरवार चिज इच्छा हो हेरी । तर कबुकाल यीह इच्छाहँ गोझ्या रोक्ल रहठ् । थारु समुदायक साहित्यिक समूहम पैसक कमी बा । कोष बनाई निसेक्लक अवस्था बा । उहमार आयोजक पैसा डिहसेक्ना त बातहँ निआइठ् । ड्वासर बात, सक्कु साहित्यकार हुकन्हँक हालत फे सड्ड दिन पैसा जु्टाई सेक्ना क्षमता निहुइटीन् । आपन लिखल रचना छप्नाटक छपाई निसेक्ना हालत बा । स्थानीय स्तरम प्रकाशक पैना कलक बद्रीक टोंरैया टुरहस् हुइठ् ।
साहित्य सात्यिकार हुकन्हँक बरवार सम्पत्ति हुइलक आर्से कब्ब कहाँ सुनाई मिली कना छटपटी हुइठीन् । जहोंर टहोंर से पैसा जुटाक फे हुँक्र आपन रचना सुनाई ओ सम्बन्ध ज्वार पुग्जैठ । यी पैसा स्याकटसम् आपन गोझ्यमसे जाइठ् ।

साहित्यक एक्ठो नशा हो कठ, कि अप्नह साहित्यकके नशा त नै लागल बा, नैट बुह्रानसे दाङ कसिक पुग्ठी, दाङसे राजधानी पुग्ठी पक्क फे कुछ रहस्य ट बा ना ?
साहित्यक नशा लग्ना मज बाट हो । तर यी नशा लागबेर साहित्यकारन सबकुछ भुल्जैठ कनाभर नि हो । लिखक लाग साहित्यक नशा लागक परठ् कना फे नि हो । मनक भिट्टर साहित्यक झिल्काभर आइक परठ् । कबुकाल परिस्थिति सिर्जाइठ् त केक्रो व्यवसाय फे बन्जाइठ् । साहित्य सिर्जना कर्ना समाजहँ डगर देखैना फे हो । समाज परिवर्तन कर्नाम साहित्यक बरवार भूमिका बाटीस् । औरजे साहित्य अनुत्पादक कठ, उत्पादन स्रोत यीह हो ।
रहस्य कलक साहित्यप्रतिक बरवार ओ उत्कत चाहना हो । यी बाहेक राजनीतिक दलक नेतन्हँक जसिन घुमाहुर रहस्य साहित्यकारन्हँक निरहठ् कनाहस लागठ् ।

अप्न विचारम साहित्यिक कलक काहो वट्वा डी ना ?
साहित्यक मन भिट्टरसे फुट्ना भाव हो । शब्द मार्फत एकठो आकार पाइठ् । यी मानव  समाजम हुइटी रलक, भोग्टी रलक अवस्थक चित्रण हो । जिहिंका ऐना फे कैजाइठ् । हम्र हमार समाजक एकठो महत्वपूर्ण अंग हुइटी । यीहँसे जीय, ख्याल, रुई, हाँस, झगर ख्याल, सहयोग कर लगायतक हरेक व्यवहार सिख्ठी । याकर समग्ररुप संस्थागत कर्ना, सहजरुपम देखैना माध्यम कलक साहित्य हो ।

आब्बके साहित्य कैसिन हुइना चाहि ?
हमार थारु समुदायक साहित्य लेखन करुइया बहुट कम बाट । ढ्यार जसिन यूवा बर्ग बाट । हुँकन्हँक मनक स्वभाविक हिसाबले हुँकहनम मैया प्रेम प्रतिक झुकाब ढ्यार रठिन् । शुरुवाटी साहित्य मैया प्रेमसे ढ्यार लग्गु रठिन् । तर यी गलटभर निहो । रसरस साहित्यक लेखन परिपक्व हुइटी जाइठ् ।
यी ब्याला, हम्र हमार पहिचानक खोजी करटी । हमार समाजम आभिनटक आर्थिक क्रान्ति, राजनीतिक सचेतना, सामाजिक परिवर्तन ख्वाजल जसिन हुई निस्याकल हो । गुणस्तरीय शिक्षा ओ सभ्य समाजक जग बैठाई निसेक्ल हुइटी । समाजहँ हिंसा रहित ओ मानवताक रुप दिह निसेक्ल हुइटी । ११ बरष जनयुद्धसे उ ब्यालक पुस्ता सज्जरुपम हिंसा ओ लराई केल सिखल । समाजहँ सकरात्मक परिवर्तन व गुणोत्तर विकासम लैजैना जरुरी बा । याकरलाग पहिला अुट्किला शिक्षा व संस्कृति हो । साहित्य याकर सहारा बन स्याकठ् । उहमार, आब हमार समुदायक लाग साहित्य सिर्जना कर पर्ना जरुरी बा । बिश्व साहित्यक तुलनाम आइक पर्ना जरुरी बा । हम्र हमार भाषा बचैनाकेल नाही यीहींका बिश्वस्तरम फे चिन्हाइक लाग विकास ओ प्रवद्र्धनक जरुरी बा ।

अप्न, साहित्यकार फे पत्रकार फे यी दुनुहुइटी यी बीच म का फरक बा ?
साहित्य ओ पत्रकारिता दुनु लग्गुक क्षेत्र हो । एक औरकम सम्बन्ध बाटीन् । कुछ अन्तर भर जरुर बा । पत्रकारिता घटना बिशेषम रहीक वाकर वास्तविक खोजी, प्रचार प्रसार कर्जाइठ् । आम नागरिक व मानव समुदायहँ वाकर बारेर सुसुचित कर्जाइठ् । पत्रकारिता वास्तविकता, यथार्थता, वस्तुनिष्ठ रहठ् । तर साहित्यम ढ्यार जसिन मनक बहाव, कल्पनाशिलता, श्रीङ्गार ढ्यार बेलस्जाइठ् । हुइना ट समाजक यथार्थता ब्वालठ् तर सक्कु यथार्थता निरहठ् । उहीं लग्गुभर रहठ् ।

अन्तम, कुछ कहपर्ना बा की ?
मनक बात बट्वैना, सट्ना मौका डेली ढ्यारनक धन्यबाद । साहित्य सर्जक ह्वाए या समाजसेबी या अन्य अन्य हुकन्हँक भलाकुषारी पत्र पत्रिकाम छप्ना मै बहुट मजा प्रयास हो कना लागठ् । यिहींले केक्रोक बिचारक बारेम सहजरुपम बुझ्ना मौका मिलठ् । यी फे एकठो बहस् हो । अन्तरवार्ता अनुकरणीय फे हुई स्याकठ् ।
लउव पुस्ता हमार थारु भाषा साहित्यक विकासक लाग डँट्क लाग पर्ना बा । आपन भाषा ओ साहित्यक संरक्षणक लाग आपन आपन ठाउँसे नियमित कलम चलाई पर्ना बा । जंग्रार साहित्यिक बखेरी देश बिदेशम थारु भाषा साहित्यक विकासक लाग जौन प्रयास कर्टी बा ओम्न हाँथम हाँथ, कन्ढ्यम कन्ढा मिलाडी हम्र कहाँ पुग्बी पाँच बरष पाछ अपन्हे देख पर्जाई । अग्रासन थारु भाषक पत्रिका मध्यम एकठो  बिठा हो । यिहींका बचैना केल नाही आघ बह्रैना सक्कुन्हँक कर्तव्य हो । अग्रासनक आघ बहर्टी जाए । हर घरम पहुँरा बन्क जैटी रह ।

Leave a Reply

Your email address will not be published.