काजन ओ काकल्या (थारु भाषा)

sogtbir chaudharyसोगत वीर चौधरी- काजन ओ काकल्याहुक्र आपन अधिकार ओ न्यायके लाग लर्टी–लर्टी अधिकार ओ न्याय निपाइबेर ढेरजन्ह बुह्रानओर जाए बाध्य हुइल बाट कलसे कयौजन्ह कमैया, कम्लहरी, हली ओ रैती होक जिवन जिए बाध्य हुइल। दाङ उपत्यकाक आदिवासी थारु समुदायसे आवाद कैख मानव बस्तीके लाग बसोबास योग्य थलो निर्माण हुइल बात यथार्थ हो। चाहे ९० वरष पहिल दाङम थारुहुकन ठग्क अप्नह जमिन्दार हुँ कनाहुक्र थारु भारतसे बसाईसराई कैख अइल कना दावा काजे निकरही। असिक अमानविय ढंगसे बहार लखेट्गीलक थारुन्हक सन्तानहुक्र अक्खन मुख्यतया बाँके, बर्दिया, कैलाली कन्चनपुरम बहुसंख्यक रुपम बसोबास कर्ठ। जेहिहँ काजन ओ काकल्या प्रशासन जबरजस्ती नामाकरण कैदिहल।

उह जबरजस्ती नामाकरणके आधारम ठग्गील, हेप्गील, ओ अपमानीत जीवन बिताए बाध्य हुइल। न्यायसे बञ्चीत हुइल। आजके आधुनिक शब्दसे परिभाषीत करबेर हुकन्हक बर मानवीय हनन् कैगिल बा। काजन ओ काकल्याहुक्र आपन भुमीम लम्मा शासनकालसे ठग्जैटी, हेप्जैटी आइल बाट तर हुकन्हक आब पुर्ण भरोसा बा। द्वासर आन्दोलनसे स्थापीत लोकतन्त्रले हुकन्हक मानवअधिकारके वहाली कर्ने बा। वास्तवम काजन ओ काकल्याहुक्र आपन मुलुकम और समुदायके भाषासे संचालति प्रशासनके कारणसे ठग्गीलक हुइट। पाठक हुकन अचम्म लाग सेक्ठा, काजन ओ काकल्या के हुइत त? हुक्र कसिक ठग्गील त? थारु भाषाक धनी बाह्य सम्पर्कम आए निसेक्लक व्यावसाय, खेतिम आश्रीत नेपाली भाषाके मजा ज्ञान निहुइलक काजन ओ काकल्याहुक्र थारु समुदायक मुल सदस्य अर्न्तगत पर्ठ। भाषाके अभावम आपन भावना ब्यक्त कर निसेक्नाके पिडा कित अवोध लर्काहुकन थहा हुइठा, कित लातहुकन कित और भाषाभाषी समुदायम वसोवास कर्ना कौनो व्यक्तिहुकन।

नेपालके एकिकरण पश्चात जबरजस्त ढंगसे लाद्गिलक नेपाली भाषा, सस्कृती, धर्मधरोहर, रितीरिवाज ओ परम्पराके प्रत्यक्ष मारमा पर्लक दाङ उपत्यकाम काजन ओ काकल्याहुकनके पिडा प्रशासनीक निकाय ओ नेपाली भाषीके समुदायके लाग सामान्य हुई सेक्ठा, तर आज जीवन मरणके ह्वाय गैल बा।

हुक्र कौनोज फे नेपाली नागरीक होक फे नागरिकता प्राप्त कर सेक्ना स्थिती निरह कलसे बाबक नाउँ निमिल्लक आधारम आपन बाबासे आर्जीत वंसजके आधारम प्राप्त करपर्ना पैत्रिक सम्पती प्राप्त कर निस्याकल हुइट। कयौजन नाउँ निमिल्लक आधारम मोहियानी हक दावी कर ओ निज अपवाद कर्लक जमिन दर्ता कर्नासे वञ्चित कैगिल बा। यी कसिक ह्वाय गैल त?

अप्नहुक्र पत्याई निपत्याई जनसरोकारके कार्यालयम आजसे ५० वरष पहिल थारु भाषाह कर्मचारीहुक्र निबुझत कलसे, थारुहुक्र नेपाली भाषा मजासे व्वाल ओ बुझ निस्याकत। उह समयावधिम कर्मचारी हुकनसे हुकनके भाषा निबुझक हुकनके पुर्खाके नाउँ काजन ओ काकल्या बनादेलक कारण आजसम्म हुकन्हक सन्तान ढेर दुख ओ झमेला भोग्टी रहल अवस्था बा।

कार्यालयम आपन कार्यालयके कामक शिलशिलाम जाइबेर तिन पुस्ते नामावलीके आवश्यकता पर्ठा। ढेर थारुहुक्र बाबासम्मके नाउँ निअैना रह कलसे बाज्या ओ आज्याके नाउँ कसिक आइलहुई। कर्मचारीहुक्र तिम्रो बाजेको नाम के हो कहबेर काजन ओ काकल्या कहठ। काजनके नेपाली भाषाके अर्थ …कुन्नी के हो’ अर्थात थहा भएन, भन्ने हो तर कर्मचारीहुक्र बाजेक नाउँ काजन उल्लेखित कैदेल। ओस्टक कौनो कौनोजन्ह काकल्या शब्द प्रयोग करठ। काकल्याके नेपाली शाब्दिक अर्थ …के भन्नु भो’ कलक हो। तर थारु भाषा निबुझना कर्मचारी प्रशासन बाबक ओ बाजेक केत्रो नाउँ म कौनो व्याला काकल्या कैख उल्लेखित करठ। यीहिम जानबुझ्क गल्ती कार्यालय प्रशासन कर्लक हो कहलसे भाषाके अभावम हुइलक गल्ती कहबेर अतियुक्ति निहुई। यीह कारण नेपालीम मै छोट हुइबेरसे एकठो नारा सुन्ना करु हमार भाषा हमार भेष प्राणसे फे प्यारो बा। आपन भाषा ओ भेष केहि प्यारो निहुई जे। आज सदियौसे दवैटी रलक नेपालम आदिमकालसे बसोबास कर्ना आदिवासी समुदायहुक्र आपन भाषाम आपन बसोबास कर्लक क्षेत्रम भाषिक स्वतन्त्रता ओ प्रशासनम ओकर प्रयोगके माग करबेर सम्प्रदायिकताके बिल्ला भिरैना हुकनके कमी आम्हिफे निहो।

भाषिक स्वतन्त्रता, जातिय स्वतन्त्रता दिहबेर राज्य विखण्डनओहि्रक भासम फस्ने बा। यहाँ बर जातिय दंगा फैलनेबा कना परिकल्पना कर्नाहुकनके फे यहाँ कमी निहो। तर काजन ओ काकल्या जसिनके समस्या नेपालम भाषिक स्वतन्त्रता जातिय स्वायत्तता ओ संघात्मक राज्य प्रणालीम केल आब सम्भव बा। हुकन्हक उत्थान ओ मुक्तिक लाग पक्क फे संविधान सभाके निर्वाचन मार्फत यी अधिकारके वहाली ओ ग्यारेनटी हुइने बा अपेक्षा ढर्ना अस्भावीक निहुई। लोकतन्त्र याकर सुनिशिच्ता करी ओ पिडितहुकनके आवाज चित्कार सुनी हम्र कामना करी।

Leave a Reply

Your email address will not be published.