रेडियो पत्रकारितामे म्वार यात्रा

redioदिप्तीशिखा चौधरी– समय चल्टि करठ। छ्याक के स्याकी? घरीक सूई घुम्टी करठ। उहसंघ मनै फेन घुमक पर्ना। टफे समयसे आघ कबु जाई नै सेक्जाईठ। काम नै ओराईठ, उह ठाउँम रहहस् लग्टी रहठ। कुछ कर नैसेक्नुँ कैख डिक्डार फेन लागठ। तीन बरस पैल्ह मैं पत्रकारिताम घैगरख लग्नु। अभिन फे गोमन्या कर्टि बटुँ कनाहस लागट। सिख्क कबु नै ओरैना चिज यी पेशा पकर्नु, टबसे नशा लागहस छोर नै सेक्जाइठो। यिहीसे पैल्ह गोडगाड दुई चारठो लेख रचना पत्रपत्रिकम छाप जाए, टब रेडियोक कार्यक्रम म फे भाग लिउँ, टबसे बोक्सीनीया ढर्रा चप्ट्याईलहस रेडियोक् नशा चप्ट्यागैल। रेडियोम काम करकलाग ढिउर संर्घष कर्नु, अभिनफे कर्टिबटुँ। लग्लसे झन कहाँ सुख हुई, आउर संघर्ष कर परठ।
२०६७ साल साउन महिनम तुल्सीपुरके रेडियो हाम्रो पहुँच दश डिनके तालिम आयोजन करल, उह तालिम लेनु। टब्ब कान्तिपुर एफएमसे बज्ना कार्यक्रम मेरो कथाके कार्यक्रम प्रस्तोता डियर कल्याण तालिमक प्रशिक्षक रलह, और दुई चारज स्थानीय पत्रकारहुक्र फे तालिम डिहल रलह। ६१ जहनके संख्याम रहल प्रशिक्षार्थीमसे मैं पहिला नम्बरम अईनुँ। तालिमक अन्तिम डिन नेपाली भाषक् कार्यक्रम यो सम्भि्कने मन छ चलैल रहुँ। टब रेडियोम समाचार ओ कार्यक्रम नेपाली थारू डुनु भाषम् चलैना मौका पैलुँ।
जिम्मेवारी पर्लसे टर्ठा कठ। पैल्ह स्टुडियोम बोलबेर ग्वारा लग्लगाए, बोली ठरठराए, बोल्टी–बोल्टी बिसरजाए। मने दुई चार डिन पाछ ओसीन रोग हेराईल। रेडियोक काम समयसे चलक पर्ना। सेकेण्ड–सेकेण्डके फे बरा भारी महत्व। कबुकाल्ह कार्यक्रम नैबज ट रेडियोम फोन करुँ काजे नैबजल कैख। मै जसीन कार्यक्रम फेन चला ढारुँ। संस्कृति सम्बन्धी, फोन इन जसिन सांगितीक कार्यक्रम। आपन डाई बाबासे कबुकाल्ह थारू संस्कृति सम्बन्धम रेडियोक् लग बात बत्वाउँ। मै नाउँ लेख बोलाउ, टब उहाँहुक्र फेन दिप्तीजी कहट ट भित्रभित्र औरमेर खुसी लाग। असीक सक्कुजहनके मैया पाउँ। कार्यक्रम तयार करबेर जत्रा दुस्ख हुइलसे फे सक्कुज चिन्हा म्वार लाग खुसीक बाट रह, ओहसे जम्मा दुस्ख बिस्रा ढारु। रेडियोकर्मी बन्ना छोटीमका सौख पूरा हुईल रह। यी क्षेत्रम अभिन उपर जैनास लागल बा, संघर्ष कर्टिबटुँ, थाहा नैहो उचाईम पुग्ना कत्रा बरस लागट।
थारु समुदायक मनै पत्रकारिता क्षेत्रम ढिउर कम बट, उहिम महिलन्के संख्या और कम बा। मही लग्ठा, याकर कारण हो लजैना स्वावभाब। किउ कुछु कठ की, मन ढकपक कर्ना, किहुसे बोलबेर डरैना। और कारण घरमसे निकरे नैपैना, घरक कामकाजम केल सीमित हुईलओरसे फेन मिडियाम आई नैसेक्ठ। रेडियोम तालिम लिहबेर थारू लवर्याा मै केल रनहु। एकज थारू लवन्डा रलह, उ अभिनफे रेडियो हाम्रो पहुँचम कार्यक्रम चलैटी रठ।
मै रेडियो हाम्रो पहुँच छोरसेक्नुँ। मै रहटसम् नेपाली–थारू समाचार, रिपोर्ट, अर्न्तबार्ता, कार्यक्रम अप्नह बनैना पहर्ना करुँ। म्वार संघ काम कर्ना और थारू संघर्यास खोज्नु, कहो नै भेटैनु। और रेडियोम औरजनह समाचार बनाडेलसे पहर्ठ कना सुनुँ। नेपालीम ज्या बा, उह उल्ठा कैख पहर्डेना असीन समाचारले थारू समुदायम कसीन सन्देश डिहल हुई? एकठो बाट याद बा, कठ्ठोक मुर्ति बनईना घोराहीसे लग्गु गाउँक् लाल बहादुर चौधरीक् रिपोर्ट लिह गैनु ट उहाँ बर खुसी हुईल। उहाँ कल– काठ्माण्डौसे अईल, बेन ट दाङके रेडियोमसे नैआइल रलह। आझ अप्न अईली बरा खुसी लागल। हमन बाहर निकर्ना अप्न मिडियाके मनै ट हुईटी जे। असिक घरपरिवारक सहयोग पाउँ, चिरपरिचीतके मैयाँ पाउँ।
समाचारके जिम्मेवारी रहल ओर्से तीन बरस रेडियोम काम करबेर कबुफे टरटिह्वारम घर जाई नैपाउँ, बरा दुस्ख लाग। ड्यारम एक्ठो टिनासँग भाट खाउँ। कबु पाँच बजे बिन्ह्य उठ परे। उह दौडाहले हो कि आझकाल कबुकाल कपार, आँख खोपसेहे बठाईट । टिउहारम सक्कुज राहारंगी कर्ना, खैना पिनक डिन एकठो लर्का सड्ड बाहर रना कैक डाई खोबसे कह– ट्वार घर उह रेडियो हो, टरटिह्वारम फे घर निअईट्या। डाई बाबा ह एक गिलास चाई पकाख नै डेना, सड्डभर औरजहनक लाग काम कर्ना?
कहाँ का हुईल टट्ल समाचार बजाईक पर्ना। दुस्ख बेरामम फे पत्रकारिताम सुख कहाँ हुई, खाली मन बुझईना डग्गर केल। ड्युटीसे घुमबेर ड्यारम जाईट जाईट राटीक आठ बज्जाए, खोब डराउँ कबुकाल फटाहा लर्कनके फे फयाला पर्नु। हुक्र का बोलट का, मै नैसुनलहस नेंगल करुँ। आखीँकेल डेखाख जम्म छोप्लीउँ भुटिन्याहस नेंगल करुँ। आब सम्झठुँ ट मोटु सिरीउ सिरीउ करठ। लवण्डीनके लाग राटीक आठ बजे कना ट आधा राट हो। कबुकाल डाई बाबा कहाँ पुग्ले कैख  फोन करट बस चिन्टा लिही कैख आधा डग्गर पुग्लेसेफे कोठम पुग्गैनु कैख कैडिउ। कबु भाट नैपाख नास्ता केल खाख डिन कट्लक फे याद बा। असिक ग्यास्टिक होख महिना दिनीक कमाही झ्वाम हो जाए। असीक तीन बरस रेडियो पत्रकारिता कर्नु। और ढिउर तालिम फेन लेनु। ढिउर ज्ञानगुनके बाट सिख्ना मौका मिलल। ढिउर जहनसे परिचित हुईनु, म्वार बोली कार्यक्रम मन पराडेना ढिउर स्रोता रलह। यिहम सन्टुष्टी बा महि।
आपन भविष्य बनाईकलाग मै काठ्माण्डौँ जैना सोच बनैनु। २०७० भदौँक् आठ गते तुल्सीपुरके रेडियो हाम्रो पहुँचसे राजीनामा डेनु। एक अठ्वार पाछ स्वीकृत हुईल। कुँवार ६ गते अभिभावक अस रलक अंकल ईन्सेक्क शुसील चौधरी फोन कैख जानकारी डेल की ईन्सेकम मानव अधिकार सम्बन्धी कार्यक्रम बा, आपन अनुभवके बायोडाटा पठाऊ कैख। बायोडाटा पठैनु, बस् रेडियो कार्यक्रम चलैना मौका फे पैनु। आप मोर बोली ७५ जिल्लाम सुनजैना हुईल। जट्रा दाङक रेडियोम दुःख कर्नु। उहिसे आउर ढिउर काठ्माण्डौँम दुःख करपर्ना हुईल। चिन्हल ना जानल ठाउँ, लौव ठाउँ लौव मनै। काम करबेर कर्रा लग टबो हरेस नैखईनु। एक अठ्वार पाछ और अभिभावक कृष्णराज सर्वहारीफे संघ काम कर्ना हुईल। टब फिल्ड जाई आईबेर सजिल हुइल। नैडेखल ढेर ठाउँ फेन डेख्नुु।
अन्तम, मै का कहटु कलसे मिडियम थारून्के संख्या कम रहलओर्से थारू पत्रकारहुक्र ढिउरसे ढिउर यी फिल्डम आइ पर्ना जरुरी बा। पाछ पारगैलक थारू जात आब ट आखीँ खोलपर्ठा। और जाति मिल्जुल्ख कहाँ कहाँ पुग्लेक्ल। थारू एक आनक रिसले ढ्याला फोर्टि ठिक बा। हमार गाउँ घरक चिज बाहर आनक लाग एक रेडियोम एकज केल सम्भव नै हो। इन्सेकक रेडियो कार्यक्रम चुनावी कार्यक्रम हुइल ओर्से अघन ८ गते ओरागैल। आब फे डोसर रेडियो स्टेशन खोज्टी बटुँ। दुःख सुख सहटी संघर्ष कर्टि रलक म्वार रेडियो पत्रकारिता कहियासम् चल्ना हो, कहोर करोट लेना हो, पटा नैहो।
साभारः २१ फागुन, गोरखापत्र

Leave a Reply

Your email address will not be published.