भुईचालके जल्काइल जिउ (थारु भाषा)

Satrudhan Chaudharyशत्रुघन चौधरी।

एकठो कहावट बा– प्रकृतिक विपत्ती कबु सिटी बजाके नै आईठ। कब कहाँ का हुइठ, कोई जाने नै सेकठ। ओम्हे फे भुईचाल आउर अनखोहर प्राकृतिक विपत्ती हो। आजसम कौनो बैज्ञानिक कब कहाँ कसिक जाइठ पत्ता लगाई नैसेक्ले हुईट। यी टे हुईल बैज्ञानिक बाट। हमार पुर्खालोग कहिँट– खेचुहिया करोट लेहठ टे धर्ती हिलठ। जा हुईलेसे २०७२ बैशाख १२ ओ २९ गते नेपालमे अचानक महाविनासकारी भुईचाल गैल। करीब ९ हजार मनै मुला, ३०औ घाइते हुईला, कट्ना घर ध्वस्त हुईल। काठमाडौ फे ज्यादा प्रभावित हुईल। यहाँ बैठाइक क्रममे भुईचाल मोर जिन्गीमे कबो नै विस्रैना क्षण बनलबा। भुईचालले अभिन मोर जिउ जल्कलबा। उ दिनकेे अनुभव अपनीन ठन साटे जाइटुँ।

बैशाख १२ गते शनिश्च्चके रोज अफिस छुट्टी रलक ओरसे सब्जे कोठामे रही। छुट्टीक दिन सरसफाई लहाखोरके ढिला ११ बजेओर बुढिया बुढवा कलवा खैली। लर्का (मोर ८ वरषके छावा भतिजा, भतिजी ) रेशम फिलिलि फिलिम हेरे गैलरहिँट। लर्का भरखर आके खाना खाई डटल रहिँट। बुढिया भन्सा सफाई करटिही, मै खटियामे आराम करटहुँ। घडीक सुई ११ बजके ५६ मिनेट गैल रहे। अचानक सारा घर डग डग–डग डग हिले लागल। सक्कुजे आपन–आपन ठाँउसे भुईचाल आईल, भुईचाल आईल कटी जराकजुरुक उठ्गैलाँ। मै फे खटियामसे उठ्के बैठक कोठामे गैलुँ। सक्कुजाने एकआपसमे हाँठ पकरके गुरच्यागैली, डुवार पकरले रहिगैली। केक्रो गोरा डुवारसे आगे नै बढे नै सेकल। हम्रे फेन पाँचुजे गुरच्याईल भुईचालके संगे हिलेलग्ली। उप्पर दलिन हेरी, सिलिंगमे झुराइल सुपली झलमल–झलमल हिलटा, डुवार कटकट–कटकट बोलटा। घर हिलट डेख्के लागे कि आब छत हमार पर गिरजाई। लर्कनके खाना मे गिलासक् पानी अँरागैल, पानीक् बोटल ढँरकके छलर–बलर कार्पेटमे फैलगैल। र्याईकमे ढैल सामान जम्मा भुईयाम गिरगैल। सिसा चराकचुरुक करेलागल। दराज लकझक–लकझक करेलागल। टब्बेहे बाथरुमके बर्का ऐना गिरके फुटल झरामसे आवाज आईल, आउर डर लागल। सबजने अक्टागैलाँ। सक्कुजे चिलपो चिलपो करेलग्ला। अपने डरैलेसे फेन मुली महि रहुँ, सकहुन ढारस डेलुँ, कुछु नै हुई जिन डराऊ। कै सेकेण्ड हिलाईल, ठिक्के याद नै हो। डान्चे समय फे यी अवस्थामे घचिक हिलाईहस लागठ। मने पहिला धक्का ओराईल, टब हटरपटर खाली गोरा टरे उटरली ओ अंगनामे गैली। हमार क्वाटर के आगे बरवार खुलाचौर बा, उहाँ क्वाटर बैठुईयन सक्कु मनै बाहर निकररख्ले रहिँट।

बाहर निकरली टे हल्लाखल्ला हुईटी रहे। मनै कहटी रहिट– फेन घुमके आईठ। ना कटिकिल २ मिनेट परसे फेन भुईया मसमस–मसमस हिलेलागल। हिलैना फेन डोसर मेरके हिलाईल। कबु टरे उप्पर पटकेहस, कबु अईठेहस लागे, कबु आउँबाउँ बहला झुलाईहस। आसपासके बरेबरे घर, रुख्वा लस्स लस्स हिलट बिल्गे, ठहि्रयाइल मनै फेन ठच्च ठच्च बैठे लागलरहिँट। सायद हिलटसम कोई नै ठहि्रयाई सेकल, सबजे चार गोर बनाके बैठगैलाँ भगवानके नाम जप्टी। उ समय लागे की आप प्रलय नै होजाए। कबु धर्ती बिल्टेहस लागे। बरवार हावा, हुण्डरी आईहस लागे। आवाज फेन बहुट अन्खोहर चारुओर सेगमग सेगमग आवाज सुने मिले, का जने का गिरेहस लागे। हुइना टे उ समय वातावरण फे ओस्टे रहे। चौरमे एकघचिक पूरा कोलाहल मचगैल।

लगभग एक मिनेटके कम्पन परसे एकघचिक पूरा सन्नाटा छाईल। केक्रो मुहसे शब्द नै निक्रे सेकटहे। सब मनै चक्वाइल, कवाईल विल्गिँट। मनैन्के मुहार भयभित बिल्गिन। अभिन सब्जे डरके मारे लग्लगैटी रहिँट। एकघचिक सुस्तैलाँ, गाईगुई करेलग्लाँ। मनै अनुमान लगाई लग्लाँ, आज बहुट ढेर क्षति हुईलबा। ढेर मनै हताहत हुईलबटाँ। कोई कहटा– गोंगबु एरिया पुरा धुरेधुर उरटा। कोई कहटा– सारा काठमाडौ धुरेधुक्खुनबा। एकघचिक पाछे धरहरा पुरा गिरगैल कना खबर आईल। महि टे विश्वास नैलागल तुरुन्त सुनके। डोसर जनहनके मोबाइलसे फेसबुकमे टट्के गिरल धरहराके फोटो हेर्लुँ, टब पटियइलुँ। पाछे फोटोसहित स्टेटसमे आईलागल बसन्तपुर, पाटन, भक्तपुर दरबार स्क्वायर पूरा ध्वस्त। यी सुनके मन आउर बेचैन हुगैल। एकओर पुरान धरोहरके नाश हुईलक चिन्ता। डोसरओर आपन आफन्तनसे फोनमे सम्पर्क नै हुईना। चिन्ता सटाई लागल। सबजने आपन–आपन आफन्तनहे सम्पर्क करेलग्लाँ। मै फेन आपन गाउँ दांग देउखर पिपरी फोन करटुँ, फोन नै लागल। के कसिन अवस्थामे बा यी समयमे जन्ना बहुट जरुरी रहठ। फोन फेन चहलक बेला कहाँ काम लागठ जे। नेटवर्क पूरा बिजी हुगैल। सबसे चिन्ता महिहे दिदी ओ भाटुक लागेलागल। का करे की उ दिन बिहान भरखर गाउँसे भान्जन्हे जापानके लग बिदाई करे आइल रहिँट। पाटन भान्जक् कोठम बैठल रहिँट। मै खाना खाके भेटे जैना सोचमे फे रहुँ। भुईचाल आके सेकल सकहुनफोन लगाउँ केक्रोमे नैलागल। मनमे आउर छटपत्ती लागे। का करु का करु हुगैल। मनमे भय ओ त्रासके बीच अरगर मन बनाके बाहरके माहोल बुझक् लग पैदल नेंगके मै ओ भतिजा अनिल मेनसडक पुग्ली। यहोर ओहोर देवाल सडकमे गिरल रहे। घर ठाँउ ठाँउमे चर्कल बिल्गल। मनै हत्तर पत्तर आ–आपन गन्तब्यस्थान जैटिरहिँट। सडकमे एम्बुलेन्स, पुलिसके गाडी पेपु पेपु साइरन बजैटी कुदटहे। एम्बुलेन्समे विरामी बोक्लग डेख्गैलरहे, मने उ दिन पिकअप भ्यानमे घाइते विरामी बोकट डेखल यी आँख। बिरामी पूरा धुरेधुर रहिँट। ओस्टे रक्टेकील घाईटेहे पिकअपमे लैजाईट डेख्के मन एकदम छिया छिया हुगैल। सारा मनै घर छोरके बिच सडकमे आईल रहिँट। पुलिस अस्पतालमे फेन घाइते बिरामी आइलग्लाँ। यहाँ टे सुरुमे पुलिस ओ ओइनके आफन्तहे लन्लाँ। पाछे सर्वसाधारणहे फेन भर्ना करेलग्लाँ। केकरो कपार फुटल, केक्रो गोर, हाँठ टुटल, केक्रो भुर निक्रल बटिन कहिँट मने लग्गु जाके हेर्ना हिम्मत नै हुइल।

समय दिनक् साढे १ बजटहे। काका भतिज मन हिरगर बनाके दिदी भाटुनके जायजा लेहकलग बाइक लेके पाटन निकरली। डरा डरा आगे बह्रटी गैली । भद्रकालीमे जाम रहे। त्रिपुरेश्वरसे जैनाबिचार रहे धरहरा हेरटी। लेकिन ओहोर जैना डगर ब्लक कैल रहे। पाछे सिंहदरबार ओरसे गैली। सिंहदरवारके आगक् सडक चिराचिरा विल्गल। थापाथली पुग्ली। सडक टे कहुँ मन्के फाटल, कहुँ ब्रेकरहस उठल रहे। यी डेख्के बडा ताजुब लागल। पुल्चोक पुग्ली, मंगलबजार छिर्ना डर लागटहे। मने गोटगाट मनै बाइक लेले जाइटहिँट, हम्रहु पाछे पाछे गैली। कृष्ण मन्दिर परिसर पुग्ली। वहाँ टे कृष्ण मन्दिरके आसपासके मन्दिर भग्नावशेसमे परिणत हुरख्लेरहे, कौनो गिरे गिरे बिल्गे। अभिन धुर उड्टी रहे। मनै उद्धारमे खट रख्ले रहिँट। कृष्ण मन्दिर परिसर भित्तर रेड अलर्ट कैलेरहिँट। किहु जाइ नै डिट। हम्रे बाहरसे हेरली। घुमे अउइया मनै ढेर परल अनुमान लगाईट। हमार चिन्ता दिदी भाटुक, विवेक भान्जक् रहे। मनैन्से पुछि– कोई कहे ए ओहोर टे पूरा गैलबा, कोइ कहे था छैन। आदर्श कन्या स्कुलके पाछे बसाई रहिन भान्जक् । मने भिडमे नजर लगाईट लगाईट भान्जक् संघरिया मिलल टे कहल विवेक बैठ्ना घर कुछ नै हुईलहो। टब ठोरचे मनमे शान्ति हुईल। वहाँ पुगटसम फोन सम्पर्क नै हुईसेकल। ओठे रटि रटि फेन डंगसे आवाज आईल, भुईया हिलेलागल। पोल लस्स लस्स करेलागल । फेन डर लागल। हाली बाईक उठैली आपन कोठा महराजगञ्जओर लग्ली। त्रिपुरेश्वर ओरसे घुमेबेर थापथलीक् मन्दिर ध्वस्तहुईल डेख्लुँ। त्रिपुरेश्वरके शालिकके छाना ढरकल रहे। आगे बह्रली धरहरा जैना डगर बन्द रहे। युवा जमात मानव जंजिर बनाके धरहरासे वीर अस्पतालटक घाईते लैजैना डगर बनैटी रहिँट। कोई घाईते बोकटहिँट। ओहोर दुईठो टुडिखेलके गेट गिरलरहे। उ गेटके टरे टरे पुलिसके पिकअपभ्यान डबल रहे। आगे भोटाहिटीमे दरबार स्कूलके अगिल्का भाग पूरा गिरल रहे। दक्षिणके छाना गिरके जुत्तापसल, बाइक क्षतविक्षत ओस्टे विल्गे। रानीपोखरीक् बीच्चेबीच रहल मन्दिर फेन क्षतिग्रस्त हुइलरहे। ओहोर जनप्रशासन क्याम्पसके भवन ध्वस्त हुइल रहे। यी सवके ताजा दृष्य हेर्टी महराजगञ्ज पुग्ली।

संझा ३ बजेओर भान्जन्से कन्ट्याक्ट हुईल। सक्कुजे सकुसल वटी कहिके जनैलाँ। मने सबजे पाटन बैठ्ना हिम्मत टुटगैल रहिन। फेन दिदी भाटु, भान्जा, नतिन्यनहे बाइकसे आपन क्वाटरमे लन्ना काम कैली। पराकम्पन अइना क्रम जारी रहे। मने आपन परिवार, आफन्त अक्केठन हुईली टे सबसे भारी आनन्द महसुस हुईल। सक्कुजे बाहर चौरमे गोन्द्री विछाके बैठली। सब्के जल्कल जिउ घरभित्तर छिर्ना केक्रो हिम्मत नै आइटहे। बिना छिर्ले काम नै चल्ना। मने खानाभित्तर पकाके बाहर खैली। उ रात खुला आकाशमे विटल।

यी पंक्ति लिखेबेर आज लगभग एक महिना पुगे जाइटा, अभिन समय समयम धक्का मारल करठ। जल्कल जिउ मजासे निद फे नै परठ। मोर अफिस महिला विकास प्रशिक्षण केन्द्र, जाउलाखेल पुरान दरबार पूरे क्षतिविक्षतबा। डोसरओर तीनतला उप्पर अफिस सरलबा। मने जल्कल जिउ अभिन डरैटी रहठ। मोर अनुभवमे अइसिन विपद्के अवस्थामे धैर्यता नै गुमैना चाही। आपन आत्मविश्वास बह्रैना जरुरी रहठ। आपनओरसे सतर्क हुई पर्ना फेन आवश्यक विल्गठ। विपदमे अनावश्यक हल्ला ज्यादा फैलठ, हल्लक् पाछे नै पर्ना चाही। अपने जहाँजौन अवस्थामे आपन परिवारके सम्पर्कमे रना ओटने जरुरी रहठ।

Leave a Reply

Your email address will not be published.