थारून्हक् लौव बरस माघ ओ छाईक दुःख (थारु भाषा)

maghi mahotsaw-1

दिप्तीशिखा चौधरीखीयै हो! माघक पिली गुरी जाँर ।
पुस माघ मैन्हक जार थारून्हक् भ्यासम सजल ठर्यहन व बठ्न्यावन्हक् बगाल गाँउ गाँउमसे निक्रठा। सक्कु ठर्ययन ओ बठ्न्यावनके हाँठम मन्जिरा रठन व एक्ठो मन्डर्याा, एक्ठो नचन्या रठ। ठौ मन ना ˜˜˜ ठौ मन ना ˜˜˜क् ख्वाटम मन्ड्र्रा ओ गीत गाख काम कैख डट्करल थारूहुक्र अन्डीक जाँरक झ्वार पिख अट्यावन बिस्रैठ।
गाउँक कैयोठो सिक्री परल गाल हुईल बुह्राईल बुडी ओ बुबाहुक्र आपन जाँगर निहोख फे बह्रीम बैठ्ख डोनी पट्री छेट्टी गीत गैठ। कौनोज आपन छाईह सम्झठ। परघर लागल छाई असौँक सालफे माघ मान नैआई कैख। छाईक छलमलैना उमेर रहलम छाईक माँगल गरगहना नैडेनु। डु पैसा फे जुराई नैसेक्डेनु कैख रुईठ। बुह्राईल डाई बाबहुक्र छाई आप पर घर गैगील, पहार काट्ख आप कहिया आई हमार घर खाडिह, लगाडिह कैख आपन गरिबी ह ढिक्करठ। असीक बुह्राईल डाई बाबा आपन मन छुटमुट कैख रुईठ ओ छाईक कहल बचन ओ आपन कहल (गर्यागईल) बचन सम्झठ। के जान्टह ओसिन बचन नै कटु ओकर फे कुछ ईच्छा चाहना रहल हुहिस गैना खैना उमेरम। बर्का टिउहार माघम बाबा होख फे एकठो छाईक मन बुझ निसेक्लक आप मै टुन्हक घर कहिया अईम डिनडिन बहर्टी गैलक म्वार बैँस काल पर  घर जाईक परी कैख छाई बरबरैटी रुईलक सम्झठ।
सखीयै हो! माघक पिली गुरी जाँर
सेनडुरा ले मंग्नु बाबा सेन्डुरा नै लेडेलया रे हाँ २
सखीयै हो! सेन्डुरक कारण बाबा छोडिडेबु डेशवा टुहार २
असीक माघक डिन फे जाँरक झ्वारले झक्राईल मुन्टी आउर झोक्रेइठिन्, दुःख ओ पीरले। उहर छाई बर्ष डिनीक माघम फे बाबा कुछ नैलेडेलक पीर मन्ठ्या ओ चोल्या, गट्या हेठर्या ओ रुईठ्या। बैँशले भरल उ एकठो बठिन्या म्वार बैँश आईल डेक्ठो की नाहि? सड्डभर चिठल फाटल केल लगाईक लाग डेठो कैख डाई बाबक् ठे आपन मनक दुःख बिसईठ्या। एक डिन टुह्नक ड्याश छोर्ख जाईपरी कहिया सुग्घर लगाई डेबो, टरटिह्वारम फे कब्बु सुग्घर जरावर नैडेठो कैख डाई बाबासे कैयौँ डिनीक मनम गुटमुटाईल आपन दुःख भर्वा हस् झट्कठ्। टबफे गरिबीले घ्यारल डाई बाबा सुन्टि रहजिठ।
वास्तवम छाई होख जर्मलसे सक्कु गरगहना लगैनास लागठ्। उहिम टरटिह्वारम गोहीनके आघ लौव गोन्या, चोल्या चमचमैना झोबन्ना भख्खर पलाइल बैँशम सुग्घर बन्नास लागठ्। असीन मेरके छाईक डाई बाबसे द्वन्द्व हुईलसेफे एक ड्वासरके सुख दुःख बुझडेही परठ। औरजहनके डेख्ख नाहि आपन परिस्थिती ह्यार परठ। सकभर छाईक बाट डाई बाबा सुनडेना ओ डाई बाबक् दुःख छाई होख बुझडीह परठ्। ट फे कसीन बिडम्बना आ पुगठ्।
सखियै हो! माघक पिली गुरी जाँर
अशौँक साल ढियरी सेंन्डुरा महंग भैल हाँ २
सखियै हो! आगु साल डिहबु सेंडुरा बेसार २
असीक छाईह सम्झाईल सम्झठ डाई बाबा। कहोरेसे रीन सापट कहार्ख किन्डेटी ट होजाईट।  के जान यीह साल चलजाई कैख जरम पाईल घर फे ठुन्यार लगाए खाए निपाईल। असह गइगिलीस बैँस भरल उमेर सम्झटी रहजीठ। छाई ट्वार चिन्टा हम्र फे कर्ठी, टफे बास्तवम कना हो कलसे कौनो फे टिउहारम आपन ठे जट्रा बा वट्रम मन बुझाई परठ, सन्तोष करहि परट्। नै ट उहि ड्याखट उहि ड्याखट कर खोज्बी ट हमार संस्कृतिम बिकृति आई स्याकठ्। थारू लोक सस्ंकृति हम्र सक्कु थारूहुक्र बचाईसेक्ठी। घरम नैरहल चिज खाख, लगाख केल सस्ंकृति निमान्जाईट। ज्या बा, उहीम सन्टाईक परठ। असिक आपन ठे रहल चिजसे बहार जैबी कलसे और सस्ंकृति आख मिल्जाई। डाई बाबक् छाईह सम्झैना बाहेक और हाँठम कुछ नै रठिन।
जारक महिना माघ, उहिमप ्के गाउँ गाउँ चैनार हुईलरठा। मन्ड्रक बोली ओसह सुन्टि सुहावन, गीतके भाव सुन्टि मजा लग्ना, नचन्हेक नाच हेर्टि रहु लग्ना। कसिन चैनार लागठ माघक महिना। फुरसे माघ थारून्के लाग लौव बरस हो। सक्कु घर–घर जैना गोचाली ओ गोहीह गोची भिर्ल जन्याव बुकुम लर्का बहन्ल हि˜ हि˜ हि˜ हँस्टी सक्कु घर–घर पालेसे माघ मन्ना ईह हो एक ड्वासर संघके मिलमिलाप डेखैना माघ टिउहार भित्रक संस्कृति।
माघम खानपिनके लाग ढिउर परिकार बनाईल रहठ। ढिक्री, मच्छी, सीकार, अन्डीक झ्वार, खिच्री, अण्डीक रोटी घोङ्घी फे रहठ्। मिन्ही जुनसे शुरु हुईल नाच भिन्सारख मुर्घी नैबासटसम् नाच्जैठा। असिक आपन लोक सस्ंकृतिम भुलल रठ, छोटि छोटि लर्कापर्कासे लेख भुह्राईल बुवा बुडीहुक्र। आपन मघौटा लोक सस्ंकृतिक् सैडानके लाग ओ हमार थारू लोक सस्ंकृति बिलैटी गैल ब्यालम सबसे पहिल हम्र सचेट हुई पर्ठा ओ आपनसे छोटी लर्कन सिखाईकलाग् अप्नह जौन टिउहारम ज्या कैजाईठ ओस्टेहक् मान परठ, टब हमारसे पाछक लर्का फे सिख्ठ, जेहिले सस्ंकृति बचसेकठ्।
आझकाल माघक बिकृति कलक नेपाली गीटके टेप ओ क्यासेटम नाचगील डेखपर्ठा। समय संघ सस्ंकृति फे फ्यार पर्ठा कना ढिउर यूवाहुकनके कहाई रलसेफे यी एकदम नै मजा पक्ष हो। हमार सस्ंकृति असीन खालक नाचगानले परिचित ह्वाए नैस्याकी। सस्ंकृतिह अन्तर्राष्ट्रिय स्तरसम्  पुगाईकलाग  पुरन्ह्या सस्ंकृति चहठा कैख सक्कुज बुझक् पर्ना जरुरी डेखपरठ्। सस्ंकृति आपनपन हो, जौन आपन पनक् महत्व डेखाईठ्। हरेक समाजक सस्ंकृति अलग अलग  बा। दार्शनिक ओ सामाजिक पक्ष भिट्टर गुर्मुच्याख रहल चिजह जीन मुआई। यिहीह जिअईना हमार काम हो। उहकमार सस्ंकृतिले धनी बन चाहटी कलसे, आपनह थारू जाति कैख चिन्हाई चाहटी कलसे आबहसे लागी लौव बरसठेसे असीन कामम लागी, जौन कामले अप्न सम्मान पाईसेक्ठी। अन्तम, माघ २०७० क शुभ कामना।
सखियै हो! माघक पिली गुरी जाँर।

Leave a Reply

Your email address will not be published.