संजय यादव।
थारु आन्दोलनका क्रममा टीकापुरमा भएको हिंसात्मक घटनाका मुख्य अभियुक्तको रुपमा राज्यले रेशम चौधरीलाई घोषणा गरीसके पनि रेशम चौधरी भने पटक पटक आफूलाई निर्दोष भन्दै आउनु भएको छ । घटनाको बेला आफू कैलालीमा नरहेको कुरा उहाँले दावी गर्नुहुन्छ ।
टीकापुर घटनामा आफ्नो संलग्नता नरहेको र आफू निर्दोष रहेको दावी गर्नुभएको छ । टीकापुर घटनाको दिन आफू बर्दियामा रहेको भन्दै उहाँले आफू निर्दोष रहेको बताउँदै आफ्नो कल डिटेल हेर्न आग्रह गर्नुहुन्छ ।
तर म दिल्लीमा रहदाँ जुन चौधरीसँग भेटेको थिए त्यो भेट मेरो लागि अविशर्मनीय छ अहिले पनि मलाई याद छ त्यो दिन आफ्नो अगाडी खानाको थाल हुदाँ हुदै पनि त्यो खाना को थाल आशु नै आशुले भरीएको थियो ।
आज भन्दा दुई वर्ष पहिले दिल्लीको आनन्दबिहार बस स्टपमा उहाँसँग अचानक भेट भएको थियो । त्यतीबेला म यूनाइटेड मधेशीज अफ नेपालको अध्यक्षको रुपमा दिल्लीमा रहेका नेपालीहरुको हितका लागि काम गरिरहेका थिए ।
तर मैले आज पनि त्यो सोच्दा मेरो आँखा रसाउँछ र महसुश हुन्छ सत्ता, शक्ति र पैसाको अगाडी कसैको केही चल्दैन । सानो भेटमै चौधरीसँगको आत्मीयताको सिमा छैन ।
र, अर्को के पनि लाग्छ भने आज चौधरी थारु समुदायबाट भएका हुनाले पनि राज्यबाट निर्दोष सावित हुन सकेनन् कि ।
एउटा गम्छाले मुख छोपेको मान्छे जो दिल्लीको आनन्दविहार बस अड्डामा भेट्नु भएको थियो । जसलाई राज्यले फरार सुचिमा राखेका थियो । शुरुमा उहाँ मसँग डराउदै भेट्नु भयो बिस्तारै बिस्तारै परिचय भएपछि उहाँ मेरोे लक्ष्मीनगरको कोठामा आउनु भयो ।
उहाँमाथि लगाइएको झुठो आरोपको बारेमा खाना खाँदै खाँदै सुनाउभयो ।
खाना खाइसके पछि उहाँले मसँग हात जोडेर भन्नुभयो, “संजय सर तपाईलाई ह्दयदेखि धन्यवाद छ । धेरै दिनपछि यति मिठो खाना खान नसिब भएको छ ।’ यो कुरा मेरो दिमाग अहिले पनि झलझली आउँछ । र, कता कता हिनताबोध पनि हुन्छ ।
त्यो रात उहाँ मसँगै लक्ष्मीनगरमा नै बस्नुभयो र उहाँको कथा र व्यथा सुनेर रातभरी निन्द्रा लागेन । रातभरी गफ गरेर बस्यौँ । कसरी रात कट्यो पत्तै भएन ।
हाम्रो राज्यबाट मधेशी, थारु लगायत सिमान्तकृत समुदायलाई गरिने व्यवहार र अवस्था बारे कुराकाकनी गर्दै रात बित्यो ।
तर ,त्यो एक रातले मैले मधेश, मधेशी, थारु लगायत सिमान्तकृत वर्गको लागि केही गर्ने सोचलाई थप उर्जा प्रदान गर्यो र त्यो भन्दा कैयों गुणा चौधरीसँग देशले गरेको र्दुव्यवहारले गर्दा उहाँसँग मिलेर केही गर्ने प्रेरणा पनि मिल्यो मलाई ।
त्यतीबेला चौधरीको आँखाबाट झरेको आशु मलाई रगत बगेको जस्तो लाग्यो । चौधरीले त्यतिबेला भन्नुभएएको थियो ‘म बर्बाद भए मेरो सब थोक जालाइयो, जुन देशले मलाई सम्मानका साथ पुरस्कृत गर्यो आज त्यही देशबाट तिरस्कार पाएँ न्याय पाइएन । आज म आपनै देश ठाँउ गाँउमा एक्लो महशुस गरीरहेको छु ।
मैले गाएको राष्ट्रिय गीतको केही महत्व रहेन । मलाई मेरो आफ्नै जनताको सामू सरकारले देशद्रोही बनाई दियो । योभन्दा लजास्पद कुरा मेरो लागि केही हुन सक्दैन । राष्ट्रको लागि केही गर्ने व्यक्तिलाई देश द्रोही बनाएर मलाई देशले मरे तुल्य बनाएको छ ।’
‘घटनास्थलमा नै उपस्थित न भएको मान्छे लाई जबजस्ती फसाइयो । मैले देशको लागी केही गर्नेअठोट लिएकोे मान्छे तर यहाँ त काम गर्ने भन्दा पनि ब्रिफकेस खाने मान्छेहरुको बढी बहुल्यता छ । मैले त बस परिवर्तन चाहेको छु । म चाहन्छु मेरो देश एउटा रंगीबीरंगी फुलवारी बनोस् । जहाँ सबको बर्चस्व र महत्व कायम होस् । यो देश मधेशी थारु जनजातिको पनि उतिकै हो जति अरुको ।’ उहाँले भन्दै जानुभएको थियो ।
पछि पनि भेट हुँदा उहाँसँग सिमान्कृत समुदाय, देश विकास र युवाको एकतामा नै केन्द्रितमा नै कुरा हुन्थ्यो । सिमान्कृत समुदायले आफ्नो हक, अधिकारको लागि अझ पनि लड्न बाँकी नै छ, उहाँले भन्नुभयो –‘मधेशीहरु आफ्नो समुदायको अधिकारको लागि आवाज उठाउने भइसकेका छन् उनीहरुलाई थाहा भइसकेको छ हामीले आफ्नो अधिकार स्थापित गर्ने बेला आईसकेको छ तर थारुमा अहिले पनि जनाचेतनाको कमी छ ।
जनजाती र अरु अल्पसंख्याकलाई पनि यो देशका केही सत्ताधारीहरुले झुठो आश्वासन र चर्को रष्ट्रियताको नारा दिइ घुमाई रहेका छन् । उनीहरु पनि एकदिन आफ्नो अधिकार खोजीकोलागी लडे्नछन ।’
त्यसबेला मैले उहाँलाई हौसला दिए र आफू दोषी हैन भन्ने कुरा साबित गर्नको लागि लागिपर्ने सल्लाह दिए । राज्यले सुरुमा उहाँलाई दिएको सम्मान फेरी त्यही राज्यबाट पाउँन उहाँलाई आग्रह गरे ।
यदि कोइ निर्दोष छ भने पैसाले मुख कति दिन बन्द हुन्छ लागिपर्यो भने एक न एक दिन सत्यता सबैको सामुने आँउछ नै ।
त्यसैक्रममा मैले उहाँलाई फेसबुक अकाउन्ट खोल्न आग्रह गर्र्दै मैलै नै उहाँको एकाउन्ट खोलि दिए । त्यसपछि उहाँलाई मैल्े फेसबुकमार्फत जनता समक्ष आफनो कुराहरु राख्न सुझाव दिएको थिए । किनभने जनता अहिले पनि उहाँको सत्यताबाट टाढा छ ।
हामो बीच धेरै भावनात्मक कुराहरु पनि भयो । त्यो बेला मैले दाइ भनेर रेशम चौधरीलाई सम्बोधन गर्थे । उहाँले मलाई दिल्लीमा बसोबास गरीरहेका नेपालीहरुको अभिभावकको संज्ञा दिनुभयो ।
मलाई बारम्बार तपाई मेरो सबभन्दा नजिक को मान्छे भनेर भन्नु हुन्थ्यो । दिल्ली आउँदा जाँदा भाडा नहुँदा हामी बिद्यार्थीहरु चन्दा उठाएर उहाँलाई आउँनेजाने खर्च उपलब्ध गराईदिन्थ्यौ । प्रवासमा बस्दा उहाँले लेख्नु भएको चिरफार पुस्तकमा पनि चौधरी एउटा समाजसेवी ,संचारकर्मीदेखि दोषी करार गरीएको कुरा सम्म उल्लेख छ । मैले भन्नुपर्दा एउटा निर्देष, राज्यबाट पिडित, राज्यको न्यायालयबाट न्याय पाउँनबाट बञ्चित रेशम चौधरी लाई चिनेको छु ।
आफ्नै देशबाट पिडित र झुठा मुद्दामा फसाईएका रेशम चौधरीलाई चिनेको छु । प्रवासमा पनि बस्दा आफ्नो देशको धेरै चिन्ता र माया गर्ने रेशम चौधरी लाई देखेको हुँ । आफ्नो बच्चा र परिवारको मायाबाट टाढा रहनु भएका रेशम चौधरीलाई भेटेको छु ।
आफ्नो छोरालाई साइकल किन्नको लागि खल्तीमा पैसा न भएको रेशम चौधरीलाई चिनेको छु । प्रवासमा जीवन जीउनकोलागी मोमो बेचेको रेशम चौधरी लाई हेरेको हुँ । प्रवासमा बसेपनि आफ्नै देशको माया लागेको रेशम चौधरीलाई हेरेको हुँ म । मैले एउटा न्याय नपाएका रेशम चौधरीलाई हेरेको हुँ।
(यादव तराई मानव अधिकार रक्षक संजाल– २ नस् प्रदेश संयोजक हुनुहुन्छ)