‘लक्ष्मण छोरटी कि थरूहट पार्टीहे फरक नैपर्ना हो’

थरुहट तराई पार्टी नेपालका वरिष्ट नेता गोपाल दहित

समाजसेवा, राजनीति, लेखन/अनुसन्धानमे लागल गोपाल दहित थारू समुदायके एक ढुरखम्बा हुइट। युनिक नेपाल बर्दियाके कार्यकारी निर्देशक होके आपन गृह जिल्ला बर्दियम ढेर काम कर सेकल उहाँ जिविस सभापतिसे लेके सहायक मंत्रीके जिम्मेवारी सम्हार सेक्ले बटाँ। हाल थरूहट तराई पार्टी नेपालके वरिष्ठ नेताके हैसियतले जिल्लाके संगठन बिस्तारमे खटल बटाँ। प्रस्तुत बा, उहाँसे हालसाले कृष्णराज सर्वहारीक् करल बातचीट। 

राजनीति, एनजीओकर्मी, अनुसन्धानकर्ता सक्कु कामेम बराबर लग्ना अप्ने आपन परिचय का कैहके डेहक रुचैठी?
पुरानसे म्वार पहिचान अनुसन्धानकर्ता हो। लावा लावा बिषयमे अनुसन्धान कर्ना, अनुसन्धानसे पत्ता लागल बिषयम ठप खोजखबर कर्ना, विश्लेषण कर्ना ओ यक्र आधारम किताव लिख्ना म्वार भारी शौखक बिषय हो। गैरसरकारी संस्थाम म्वार सहभागिता समाजसेवासे जुरल बा। पाछ परावा पाइल् जाति, समुदाय, क्षेत्र ओ देश विकासक लाग गैरसकारी संस्थाक माध्यमसे सहजीकरण ओ सहयोग कर सेक्जाइठ्। ओस्टक राज्यक श्रोत सधान ओ अवसरम पहु“च बनैना ओ राज्यसत्ताम भागिदारी होक ऐन कानून बनैनम प्रत्यक्ष भूमिका खेल्ना माध्यम कलक राजनैतिक दलसे कली सम्भव बा। उहसे राजनीतिम प्राथमिकता डेटी बटु।
अब्बे का अभियान मे व्यस्त बटी?
थरूहट तराई पार्टी नेपाल बनैल बटी, उहमार संगठन विस्तार ओ प्रशिक्षणम ज्यादा समय डेल बटु। पश्चिउ कञ्चनपुरसे पुरुव झापा ओस्टक केन्द्र काठमाण्डौंम फे पार्टीके बारेमा प्रचार प्रसार, छलफल, अन्तरक्रियम ज्यादा समय डेल बटु। पार्टीक विधान, घोषणा पत्र ओ नियमावली बनैनाम फे ज्यादा समय जैटी बा। संविधानम आदिवासी, जनजाति, दलित, मुस्लिम, महिला लगायतक पाछ पारगैल समुदायक पहिचान, अधिकार ओ आत्मसम्मानह सम्बोधन कराइकलाग शान्तिपूर्ण सडक संघर्षक माध्यमसे संविधान सभा ओ नेपाल सरहकारह दबाब डेना अभियानम फे ज्यादा समय डे गइल। पार्टी खोल्लक पहिला बरस यिह अभियानम समय बिटल्।
ओस्टक अनुसन्धानमूलक काम फे कर्टी बटु। थारू बैडावाहुँक्र गाउँ ठाउँम परम्परासे प्रयोग कर्टी अइलक थारू जडीबुटी ज्ञान सङ्कलन, अध्ययन, विश्लेषण ओ प्रकाशन कर्ना तयारी म बटु। राजनीति ओ अनुसन्धान दुई ज्यादा फरक बिषय हो। टब्बु फे सहज तरिकाले काम कर्ती बटु।
अपने पार्टीक संगठनमे लग्ना, मने अपनेक पार्टीक् अध्यक्ष लक्ष्मण थारू, योगेन्द्र चौधरी मधेशी जनअधिकार फोरममे असोज १८ गते छिरलाँ। लक्ष्मण थारूहे अपनेनके करल अनुशासनक कार्यवाहीक् कारणले फे उहाँ मधेसी दलमे टे नइ चलगैल?
सत्य हो, हम्र फे पटापैली, दाङदेउखुरीम मधेसी फोरमक कार्यक्रमम लक्ष्मण थारू सदस्यता नं. ४४३६३८ ओ योगेन्द्र थारू सदस्यता नं. ४४३६३९ लेक मधेसी दलम प्रवेश कर्ल। लेकिन एकठो ध्रुबसत्य बात यी हो कि थरूहट पहिचान ओ अधिकारक लाग करल आन्दोलनक अगुवाई करुइयमसे ओइन डुनु फे रहिट, चार जान शहीद बट, हजारौं घाइटे हुइल, लाखौं सचेत नागरिक आन्दोलनम अइल। यहीह बेवास्ता कर्टी जौन मधेसी पार्टी थरूहटह पहिचान ओ अधिकारक विरुद्ध लागल् बा, आज आक आपन व्यक्तिगत स्वार्थ ओ मधेसी दलक दानापानीम खरीद बिक्री होक उह पार्टीम प्रवेश कर्ल। यी घट्ना समग्र आदिवासी थारू समाज ओ सम्पूर्ण थरूहट बसोबासी हुकनह भारी धोखा हो। यी डुुनुहन सारा डुन्यक श्राप लगहिन, राजनैतिक ओ नैतिक रुपमा गिरगैल, उ डुनुहन किउ फे विश्वास कर्ना डगरा बा“की निरहीगैल। नेपाल ओ थारू समाजक हजारौं बर्षक इतिहासम यी डुनुजान भारी गद्दार ओ खतरनाक सावित हुइल।
डोसर प्रसंगमे हमार पार्टीक अध्यक्ष लक्ष्मण थारूह पार्टीक केन्द्रीय विस्तारित बैठकसे अनुशासन सम्बन्धी कार्यवाही सर्वसम्मतिसे कर्लही। कारण पार्टीक विधि, विधान, घोषणपत्र विपरित मधेसी फोरमसे ब्यक्तिगत रुप सा“ठ्गा“ठ कैक ओइनक दाना पानीम पश्चिम कञ्चनपुरसे नवलपरासी हुइटी काठमाण्डौं लगायत ठाउ“ ठाउ“म अन्तरक्रियात्मक सभाम मधेसी पार्टीम जाई परी, अप्ने थरूहट पार्टीक अध्यक्ष हुइटी हुइटी फे और पार्टीक नेताह अध्यक्ष मान्क जाइपरी कना अभिव्यक्ति डेटी नेंग्ल। यी कार्यक्रम कर्ना सम्बन्धम पार्टीक सचिवालय ओ केन्द्रीय बैठकक स्वीकृतिक बात ट दूर बा, कौनो फे पदाधिकारीह मौखिक जानकारी समेत निडेल। ज्याकर कारण भदौं ११ गते सचिवालय ओ भदौं १९ ओ २० गते केन्द्रीय विस्तारित बैठकसे लक्ष्मणजीक थरूहट पार्टीक विधि ओ विधान विपरित कर्टी रहल गतिविधिम रोक लगैना ओ अनुशासन सम्बन्धी कार्यवाही आघ बह्रैना निर्णय सर्वसम्मतिसे हुइल रह। मही लागट, अपनेन् आब सारा बात छर्लंग हुइल हुइ।
मुरी मनै टे पार्टी छोरडेलाँ। अप्नेक मूल्यांकनम आब थरूहट तराई पार्टी नेपालक भविष्य कसिन बटिस्?
एकजे किल पार्टी छोरटी कि थरूहट तराई पार्टी नेपालहे कौनो फरक नै परना हो। उहेसे थरूहट तराई पार्टी नेपाल, थरूहट तराईम बैठुइया आदिवासी थारू, मुस्लिम, दलित, पिछडावर्ग लगायत सक्कुनक भविष्य ओजरार बा। यी जातीय पार्टी निहो, भूगोलक नाउ“से खुलल् क्षेत्रीय पार्टी हो, थरूहट भूगोलह कर्मथलो बनाक स्थापना करगैल बा। थरूहटक विकास ओ आत्मसम्मानक लाग आपन पूरा शक्ति समर्पण कर्ना योजना ओ प्रतिबद्धताका साथ आघ बह्रल बा। नेपालक कूल जनसंख्याक ५१ प्रतिशतसे ज्यादा जनसंख्या रहल क्षेत्रह केन्द्रबिन्दु बनाक राजनीतिक अभियान आघ बह्रैल बा। उहसे ठोकुवासाथ कह सेक्जाइट कि जहा“ थरूहट बासीनक हित ओ उत्थान बा, वहा“ थरूहट तराई पार्टीक भविष्य सुनहर ओजरार बा। एकल जातीय पहिचानक आधारम आत्मनिर्णयक अधिकार सहितक थरूहट स्वायत्त प्रदेश, राज्यक सक्कु अंगक प्रत्येक तहम जातीय जनसंख्यक आधारम प्रतिधिनित्वक संवैधानिक सुनिश्चितता, बहुदलिय व्यवस्था, संघीय समाजबाद ओ लोकतन्त्र स्थापित कर्ना विचार लेक थरूहट तराई पार्टी आघ बह्रल बा।
राप्रपा छोर्के थरूहटक राजनीतिमा अइना का चिज अप्नेह आकर्षण करल?
राप्रपा कली नाही, नेपाली कांग्रेस, एमाले ओ माओबादी सक्कु पार्टी नेपालक आदिवासी जनजाति, दलित, मुस्लिम, महिला ओ पिछडावर्गक पक्षम निहुइट। ओइनक कारणसे लावा संविधान निबनल। विभिन्न जाति, समुदाय, पेशाकर्मी, विद्यार्थीह“ुक्र आपन पहिचान, अधिकार ओ विकासक लाग शान्तिपूर्ण दबादमूलक आन्दोलन कर्ल, नेपाल सरकार सम्झौता फे करल। थरूहटसे फे सम्झौता हुइल। लेकिन किहुसे फे करल सम्झौता आभिनसम नेपाल सरकार कार्यान्वयन कर्ल निहो। एक वाक्यम कलसे राप्रपासे थरूहटबासी ओ भूगोलक पहिचान, अधिकार, विकास ओ आत्मसम्मान कौनो मूल्यमान्यताम फे सम्भव नै हो। क्षेत्रीय हुइलसे फे थरूहट तराई पार्टीसे कली अबक अवस्थाम सम्भव बा।
एनजीओक पिछा नै छोर्लक कारण अप्नेक राजनीति पाछे परटा कना बात हे का अपने स्वीकर्ठी?
दातृनिकायक अनुसार नाही पाछ पारगैल जाति, समुदाय ओ देशक आवश्यकता ओस्टक प्राथमिकता अनुकुल चलाई सेक्ना चुनौतीपूर्ण काम हो। लेकिन बिगत २० बरसले ज्यादा हुइल, हम्र स्थानीय आवश्यकता प्राथमिकताक आधारम परियोजना तयार पार्क काम कर्ल बटी, नाही कि औरनके डिहल रेडीमेड कार्यक्रम। बिगत ७ बरस हुइटा, मै एनजीओक लाग २५ प्रतिशत समय डेल रहु, लेकिन बिगत २ बरससे केवल ५ प्रतिशत समय डेल बटु। बा“की ९५ प्रतिशत समय ट पार्टीक लाग डेल बटु।

थारून पिछरल् कैहजाइठ्, फुरसे पिछरल् हुइट? ओइन कसिक आघ बह्राई सेक्जाई?
आदिवासी थारू पिछरल् नाही पछ्गुरावागइल् हो। थारूहु“क्र थरूहट तराईक मूल आदिवासी, धर्तीपुत्र, जमिन्दार ओ शासक प्रशासक हुइट। लेकिन राजनैतिक उतार चढाव, नेपाल एकीकरण ओ जातीय उत्पीडनक कारण थारूनक सक्कु मेरिक सम्पत्ति हडप्ना काम हुइल ओ हुइटी बा। कथित उच्च जातिक शासक जाति ओ दलहु“क्र आभिन फे कठ्पुतली बनैटी बाट। आज थारून शैक्षिक चेतना बाह्रल बा। आज हजारौं थारू बीए, एमए पास कैसेक्ल बाट। राजनैतिक चेतना फे बाह्रल बा। थरूहटह जन्मथलो ओ कर्मथलो बनाक राजनैतिक दल खुल सेक्ल बा। आब नेपाली कांग्रेस, एमाले, माओबादी, राप्रपा लगायत दल जे आभिन फे आदिवासी, दलित, मुस्लिम, पिछडावर्ग हुकन ठग्ना कुचेष्टा कर्टी बाट, ओसिन पार्टी तुरुन्त परित्याग कैक थरूहटह कर्मथलो बनाक आघ बह्रल पार्टीम एकबद्ध हुई। राजनैतिक अधिकार प्राप्तिक स“गस“ग और तमाम अवसर ओ विकासक डगरा आपसे आपसे खुली। और दलके पाछ लग्लसे, झोलबोक्वा बन्लसे छोटमोट अवसर जागिर मिल स्याकी लेकिन आपन समुदाय, क्षेत्र ओ जातिक संवैधानिक अधिकार, विकास ओ अवसर कौनो हालतम मिल नैस्याकी। अस्टक एनजीओ कली चलाक फे थारून्क विकास असम्भव बा, चेतना बाह्र स्याकी, लेकिन अधिकार ओ सरकारी अवसर निमिली। उहसे राजनैतिक रुपमा एक हुइना जरुरी बा।
अप्नेक विद्यावारिधि का हुइटा? यकर विषयवस्तुक बारेमा कुछ बटा डेबी कि?
म्वार विद्याविरिधि एक बरस आघ ओराई पर्ना हो लेकिन थरूहट पार्टीक कामम ज्यादा समय डेलक कारण अढकच्र बा। अध्ययनक मूल बिषय “शान्तिक अग्रदुत भगवान बुद्ध आदिवासी थारू कुलम जन्मलक हुइट, बुद्धकालिन संस्कृति थारूनसे मिलठ् ओ थारू बुद्ध धर्मावलम्बी हुइट” कना हो। यदि यी प्रमाणित कर सेक्लसे थारूनक पहिचान ओ इतिहास विश्वम गौरवान्वित हुइना बा। ४९ देशम बौद्ध धर्म मन्ठ, सक्कु देशम थारून्क बारेम खोजीनीति, समर्थन सहयोग ओ चासोक बिषय बन स्याकी।
साभारः गोरखापत्र २१ कार्तिक २०६९

Leave a Reply to EugeneChurn Cancel reply

Your email address will not be published.